Analiza porównawcza dzieł to analiza polegająca na zestawieniu dwóch obiektów z tej samej dziedziny sztuki mających coś wspólnego, np. temat, motyw przewodni (w malarstwie i w rzeźbie) czy funkcję (w architekturze), które następnie opisujemy pod kątem formy, sposobu przedstawienia itp. W tego typu ćwiczeniu chodzi o porównanie obydwu dzieł etap po etapie i wyciągnięcie wniosków dotyczących cech wspólnych oraz różnic. Dlaczego ćwiczenie tego rodzaju analizy jest dobrym pomysłem, gdy uczysz się historii sztuki? Oto trzy główne powody:

 

1. Jest ważną częścią matury z historii sztuki

Zacznę od mini-opowieści: Dawno, dawno temu, w czasach gdy na obecną „starą” formułę 2015 mówiło się „nowa formuła”, bo dopiero miała nadejść 😄, na maturze z historii sztuki królowała analiza porównawcza. W tej to zamierzchłej przeszłości za porównanie dwóch obrazów można było dostać aż 20 punktów (za wypracowanie jedynie 10) i w ramach tego zadania wymagano bardzo szczegółowego przeanalizowania wszystkich elementów, tj. kompozycji, kolorystyki, światłocienia i ekspresji oraz sformułowania dość wnikliwych wniosków. Te czasy minęły. Wydawało się, że być może bezpowrotnie. Z roku na rok w arkuszach analizy porównawczej było coraz mniej aż… zawiał wiatr zmian i od 2020 roku zaczęła stopniowo powracać w bardziej rozszerzonej formie.

Spokojnie, dzisiejsza analiza porównawcza to nie tak wielkie wyzwanie jak ta sprzed lat, ale jedno jest pewne: w tym roku również się pojawi i prawdopodobnie będzie jej sporo. Przykładowo w arkuszu z 2022 roku należało wykonać analizę porównawczą rzeźby i malarstwa – dwa zadania, które razem były warte aż 12 punktów!

Informator i wytyczne dla nowej formuły 2023 jasno wskazują, że to, na co od teraz jest kładziony jeszcze większy nacisk to rozumienie przez maturzyst(k)ę zjawisk artystycznych oraz umiejętność ich opisania, a co za tym idzie wykonania analizy dzieła. Analiza porównawcza jest ćwiczeniem, dzięki któremu tę umiejętność szczególnie łatwo sprawdzić, ponieważ wymaga od ciebie nie tylko podania cech formalnych dzieł, ale także wskazania między nimi podobieństw i różnic wynikających z przynależności do odrębnych kierunków czy stylów w sztuce. Nic więc dziwnego, że tego typu zadania powracają.

.

2. Pozwala lepiej zrozumieć przemiany w historii sztuki

Ten powód bezpośrednio wiąże się z tym, co napisałam powyżej. Im częściej wykonujesz analizę porównawczą, tym łatwiej przychodzi ci dostrzeganie pewnych zależności w historii sztuki, czyli rozumienie tego, jak formy artystyczne ewoluują na przestrzeni wieków. Analiza porównawcza może wydawać się żmudna i trudna, ale wierz mi – jest warta zachodu!

Obojętnie czy porównujesz dzieła podobne pod względem formy, jak np. dzieło renesansowe i klasycystyczne czy skrajnie różne, np. dzieła reprezentujące renesans i barok, zaczynasz zauważać nawet drobne przemiany, ponieważ cechy jednego dzieła niejako uwypuklają cechy drugiego. Gdy zestawimy ze sobą dwa obiekty bywa, że nagle wydaje nam się oczywiste coś, czego wcześniej nie dostrzegaliśmy, np. że w dziele A światło jest naturalne i rozproszone a w dziele B sztuczne i skupione na pierwszym planie. Mam nadzieję, że dzięki temu przykładowi rozumiesz lepiej, o co mi chodzi. 😊

3. Pomaga w pisaniu lepszych wypracowań

To prawda, że pisząc wypracowanie nie wykonujesz typowej analizy porównawczej, ale jeśli wyrobisz sobie nawyk porównywania formy dzieł znacznie łatwiej przyjdzie ci sprawne opisanie i przeanalizowanie przykładów wybranych przez ciebie do danego tematu. Co więcej, będziesz mieć też dużo większe szanse na wyciągnięcie treściwych wniosków w podsumowaniu, co dla znacznej części maturzystów stanowi nawet większe wyzwanie niż poszczególne akapity w rozwinięciu. Wystarczy, że już w momencie wstępnej selekcji dzieł wykonasz w głowie, lub w brudnopisie, szybką analizę porównawczą ich cech i będziesz iść tym tropem, kolejno je opisując i uzasadniając Twój wybór.

Mimo, że samodzielne ćwiczenie analizy nie należy do najprostszych jest na to sposób. Specjalnie dla osób przygotowujących się do matury na własną rękę stworzyłam kurs online „Analiza dzieła sztuki od A do Z”. To krótki, 6-częściowy kurs, który pozwoli ci nie tylko nauczyć się analizy formalnej i ikonograficznej, w tym analizy porównawczej, ale także powtórzyć i uporządkować wiedzę ze wszystkich epok. Każde nagranie jest skoncentrowane na wyłuskaniu tego, co najważniejsze w sztuce danego okresu – cechy stylowe, nowe motywy i gatunki malarskie, nowe rozwiązania architektoniczne itd. Ostatnia lekcja została poświęcona analizie dzieł w kontekście wypracowania maturalnego i zawiera wiele skutecznych rad jak pisać, by zdobyć jak najwięcej punktów. W kursie otrzymujesz też karty pracy, aby przetestować twoje nowo nabyte umiejętności maturalne w praktyce. Wszystkie szczegóły znajdziesz na tej stronie. Zapraszam!

Czy udało mi się przekonać cię do ćwiczenia analizy porównawczej? Mam nadzieję, że tak, ponieważ niesie ona dużo korzyści i procentuje na maturze.