budowa dziela sztuki kolor i swiatlocien

Nauka

Budowa dzieła sztuki – kolor i światłocień

Obok kompozycji i perspektywy niezwykle istotne miejsce w analizie budowy dzieła sztuki zajmują kolor i światłocień. Podstawową umiejętnością każdego maturzysty powinno być precyzyjne zdefiniowanie tych pojęć aby uniknąć mieszania i niepoprawnego stosowania obu terminów. Przypomnijmy więc ich słownikowe definicje:

gama barwna (koloryt) – to zespół barw w obrazie nadający ogólny ton kompozycji;

światłocień – rozłożenie i wzajemne przenikanie się świateł i cieni stosowane w rysunku, malarstwie i grafice w celu wydobycia efektu trójwymiarowości;

Ważnym terminem jest również:

walor – zróżnicowane natężenie tonu barwy lub stopnia względnej jasności barwy w malarstwie i grafice;

W zależności od doboru kolorów możemy wyróżnić następujące rodzaje gamy barwnej:

gama ciepła / zimna
gama pełna / monochromatyczna

Antoine Watteau, Pieśń miłosna, 1717 – gama pełna

Tutaj pojawia się kilka nowych pojęć, które służą precyzyjnemu opisowi kolorystyki obrazu, tj.:

monochromatyzm – operowanie tylko jedną barwą w kilku odcieniach w celu uzyskania jednolitego tonu całego malowidła;

Józef Chełmoński, Kurka wodna, 1894 – monochromatyzm

kolor lokalny – tzn. barwa właściwa przedmiotom czy postaciom występującym w obrazie, nie zmieniona przez refleksy i cienie pochodzące od znajdujących się obok przedmiotów;

Gustave Courbet, Zródło, 1868 – kolor lokalny

Henri Matisse, Kobieta w kapeluszu, 1905 – odejście od koloru lokalnego

dominanta kolorystyczna – plama barwna, od której zależne są inne barwy w obrazie;

Z wykorzystaniem koloru i światłocienia wiążą się także pewne techniki i efekty stosowne przez artystów:

sfumato – miękki modelunek malarski o łagodnych przejściach światłocieniowych, zacierający wyrazistość konturu, sprawiający wrażenie oglądania malowidła przez mgłę lub dym; typowy dla Leonarda da Vinci i jego szkoły;

Mona_Lisa,_by_Leonardo_da_Vinci,_from_C2RMF_retouched

Leonardo da Vinci, Mona Lisa, 1503-06 – sfumato

tenebryzm (maniera tenebrosa) – sposób ujęcia obrazu polegający na użyciu ciemnej tonacji barwnej, w której postacie i przedmioty wydobyte są z mrocznego tła ostrym światłocieniem, stosowany gł. w baroku;