Zdajesz maturę w 2025 roku i chcesz wiedzieć, jak będzie wyglądał egzamin i co zmieniło się względem poprzednich lat? Dobrze trafiła_eś. W tym wpisie znajdziesz streszczenie najważniejszych zmian w formie egzaminu maturalnego z historii sztuki, które wprowadziła nowa podstawa programowa i informator maturalny obowiązujące od roku szkolnego 2024/2025. Chodzi oczywiście o zasady matury w tzw. nowej formule (formuła 2023), które ugruntowują się właśnie teraz, po dwóch latach okresu przejściowego.

W nowo opublikowanych dokumentach można zauważyć kilka zmian dotyczących obu część matury. Przeczytaj ten artykuł do końca, aby dowiedzieć się jakie to zmiany i poznać szczegółowe wymagania maturalne.

 

Czas trwania egzaminu i forma arkusza maturalnego

Zacznijmy od podstaw, czyli od czasu trwania, punktacji i układu arkusza maturalnego z historii sztuki.

Tutaj nie ma rewolucji. Na napisanie matury nadal masz 180 minut a arkusz składa się z dwóch części:

– część testowa, za którą można dostać 40 punktów,

– część pisemna – wypracowanie, za które można dostać 20 punktów.

Łącznie jest więc do zdobycia 60 punktów.

 

Najnowszy informator podaje, że w części testowej znajdzie się od 12 do 18 zadań, w tym „co najmniej cztery zadania polegające na analizie, analizie i interpretacji albo interpretacji dzieła sztuki lub tekstu źródłowego”. W praktyce jest to zwykle 14-15 zadań, w których od wejścia formuły 2023 dominują zadania otwarte wymagające napisania kilku zdań dotyczących podanego zagadnienia a tylko nieliczne mają jeszcze formę zamkniętą, gdzie trzeba zaznaczyć poprawną odpowiedź lub wpisać pojedyncze informacje.

 

Co nie ulega zmianie

Oprócz formy arkusza egzaminacyjnego nie zmienia się też zakres sprawdzanych umiejętności. Każda osoba podchodząca do matury z historii sztuki musi posiadać wiedzę z epok artystycznych, czyli rozpoznawać style, znać kluczowe dzieła sztuki i umieć osadzić je w kontekście. Powinna także potrafić przeanalizować dzieło sztuki pod względem formy, ikonografii i treści (interpretacja), oraz skonstruować dłuższą wypowiedź pisemną na jeden z dwóch podanych w arkuszu tematów. Te trzy umiejętności to klucz do zdania matury z historii sztuki.

A konkretnie, co trzeba wiedzieć do matury?

Aby dobrze zdać maturę z historii sztuki należy mieć wiedzę z następującego zakresu:

– periodyzacja i chronologia epok – umiejętność osadzenia danego zjawiska artystycznego w czasie i umiejscowienia go na osi czasu względem innych zjawisk to podstawa;

–  rozumienie kontekstów kulturowych i przemian w dziejach sztuki (konteksty historyczne, religijne, filozoficzne epok) – o roli i znaczeniu kontekstu przeczytasz tutaj;

– rozpoznawanie dzieł plastycznych, ich cech stylowych oraz tematu (opis, analiza formalna, główne postaci, źródła i typy ikonograficzne) – więcej o pełnej analizie dzieła dowiesz się z tego wpisu a tutaj poczytasz o ikonografii;

– znajomość i rozpoznawanie gatunków artystycznych w dziełach plastycznych, np. akt, pejzaż, portret, martwa natura – w tym wpisie znajdziesz je wszystkie!

– rozpoznawanie obiektów architektonicznych, analiza planów i układów przestrzennych, znajomość elementów konstrukcyjnych i detali architektonicznych – architektura to bardzo ważna część matury z historii sztuki; należy nie tylko rozpoznać budowlę, ale także umieć przeanalizować bryłę, fasadę, plan, niekiedy również wnętrze, w przypadku tych najsłynniejszych; ponadto trzeba potrafić rozpoznać założenie architektoniczne i/lub układ budowli i krótko wyjaśnić, na czym polega, zidentyfikować sklepienia, opisać artykulację ścian itd.

– rozpoznawanie i definiowanie technik artystycznych i dekoracyjnych – Fresk i mozaika nie mają przed tobą tajemnic? Super, jesteś na dobrej drodze! A co w kwestii technik graficznych, czy wiesz czym różni się drzeworyt od miedziorytu? Do matury obowiązują cię też techniki zdobnicze.

– znajomość funkcji dzieł sztuki

– znajomość i odpowiednie posługiwanie się terminologią historii sztuki – to szczególnie istotne przy analizie formalnej i wypracowaniu, ale terminy mogą się też pojawić w zadaniach testowych; ponadto od tego roku terminologia jest wyżej punktowana w wypracowaniu (szczegóły w kolejnym punkcie dotyczącym zmian).

 

Jeśli to wszystko brzmi dla ciebie jak abstrakcja przede wszystkim nie wpadaj w panikę, bo:

a) da się to ogarnąć i

b) tak, nawet w kilka miesięcy. 🙂

 

Jeśli uczysz się do matury samodzielnie i szukasz materiałów przekrojowych, które pomogą ci szybko i naprawdę skutecznie opanować wszystkie wymienione aspekty matury zachęcam cię do zapoznania się z moim KURSEM ONLINE „HISTORIA SZTUKI W PIGUŁCE” (zawiera omówienie wszystkiego, co trzeba wiedzieć!) lub do skorzystania z VADEMECUM „MATURA Z HISTORII SZTUKI” złożonego z 50-ciu wygodnych w użytkowaniu prezentacji. Kurs i Vademecum są dostosowane do matury w formule 2023, czyli aktualnie obowiązującej.

Idziemy dalej. Naturalnie pojawia się jeszcze pytanie o to, co z datowaniem, muzeami i mecenatem artystycznym. Tutaj właśnie można zaobserwować już pewne zmiany. W niektórych kwestiach nastąpił powrót do tego, co było wcześniej a w innych pojawiły się drobne nowości.

 

Najważniejsze zmiany obowiązujące od roku szkolnego 2024/2025

Zanim przejdziemy do listy zmian zaznaczę, że po pierwsze, są one raczej niewielkie a po drugie, dopatrzyłam się pewnych nieścisłości między tym, co podano w podstawie programowej a tym, co pojawia się w informatorze. Musimy więc brać pod uwagę, że to nie jest jeszcze ostateczna forma informatora i CKE może nanieść w nim drobne poprawki w ciągu roku. Niemniej obecnie zmiany prezentują się tak:

– więcej analizy dzieła sztuki w części testowej – tak naprawdę jest to potwierdzenie tendencji, którą dało się zaobserwować już w ostatnich kilku latach – rozpoznanie stylu reprezentowanego przez dzieło, podanie jego cech formalnych i znajomość kontekstu epoki to kluczowe umiejętność na maturze z historii sztuki; ważne jest też, by dostrzegać zależności i różnice między dziełami z różnych okresów czy kierunków, w arkuszach jest coraz więcej analizy porównawczej i jest ona coraz bardziej rozbudowana.

– więcej pracy analitycznej z tekstem – w arkuszu może pojawić się fragment opracowania, monografii lub korespondencji artystów na podstawie, którego należy podać informacje odnośnie kierunku, o którym mowa, być może również scharakteryzować jego założenia lub cechy w kilku dłuższych zdaniach. Chodzi po prostu o włączenie myślenia analitycznego, rozumienia a nie tylko „odgadywania” dzieła i cech na podstawie reprodukcji.

– wyżej punktowane zadania otwarte krótkiej odpowiedzi – za często występujące zadania, w których trzeba coś krótko uzasadnić lub wytłumaczyć będzie teraz można uzyskać więcej punktów (nawet 6); jednak zasady ich oceniania jasno wskazują na to, że odpowiedź musi być precyzyjna i nie może zawierać błędów rzeczowych, które obnażają, np. brak wiedzy na temat danego zagadnienia. W praktyce oznacza to, że trzeba pisać same konkrety i unikać podawania informacji dodatkowych „na wszelki wypadek”, ponieważ ostatecznie mogą one bardziej zaszkodzić niż pomóc. UWAGA: pamiętaj, że nadal wypowiedź musi być pełna i dobrze skonstruowana a nie zbudowana z dwóch równoważników zdania.

– datowanie dzieł co do wieku w przypadku sztuki dawnej i co do półwiecza w sztuce nowoczesnej i współczesnej + umiejscowienie ich w przestrzeni geograficznej – od tego roku wracamy do datowania znanego ze starej formuły, co oznacza, że w większości przypadków należy podać tylko wiek powstania, np. dowolne dzieło Velázqueza = XVII wiek, jednak od XIX wieku datujemy już co do półwiecza.

Pewną nowością jest oficjalnie podana informacja, że trzeba również potrafić przypisać dzieło do konkretnej przestrzeni geograficznej. Może się to odnosić do kilku rzeczy: przede wszystkim do początków starożytności, gdzie zamiast datować wiekami odwołujemy się raczej do geografii i piszemy o sztuce mezopotamskiej (w jej ramach sumeryjska, babilońska, asyryjska), egipskiej itp. Po drugie należy umieć przypisać artystę do regionu, np. sztuka północy Europy/niderlandzka vs sztuka południa – gł. sztuka włoska. Po trzecie, w XX wieku trzeba też umieć wskazać, które kierunki narodziły się w Stanach Zjednoczonych a które w Europie i w jakim konkretnie kraju, np. futuryzm – Włochy, konstruktywizm – Rosja, ekspresjonizm abstrakcyjny (action painting) – Stany Zjednoczone.

– pytania o mecenasów artystów i fundatorów dzieł oraz o zbiory muzealne – O ile co do mecenatu artystycznego nie ma wątpliwości, że będzie na maturze (w tym wpisie znajdziesz gotową tabelę fundatorów najważniejszych dzieł), o tyle co do znajomości muzeów kwestia jest niejasna. Z podstawy programowej wykreślono ten punkt, jednak nadal pojawia się on w informatorze. Teoretycznie zatem istnieje szansa, że będzie jedno zadanie z pytaniem o miejsce przechowywania ważnych dzieł. Na wszelki wypadek staraj się zapamiętywać, gdzie znajdują się główne dzieła największych twórców, zwłaszcza jeśli chodzi o wielkie muzea tj. Luwr, Muzea Watykańskie, National Gallery, MoMa, czy kluczowe polskie instytucje muzealne. Jeśli wybierzesz naukę z moimi materiałami informacje o miejscu przechowywania dzieł masz zawsze podana w prezentacjach, więc nie musisz już wyszukiwać ich na własną rękę.

– powrót bardziej szczegółowych pytań o typy ikonograficzne – W okresie przejściowym zadania z ikonografii ograniczały się najczęściej do rozpoznania postaci czy nazwania typu ikonograficznego. Od tego roku może pojawić się konieczność krótkiego wytłumaczenia, na czym polega dany typ ikonograficzny i jakie jest jego znaczenie. Wszystko, co ważne odnośnie ikonografii na maturze znajdziesz tutaj.

– porównywanie dzieł z różnych faz twórczości najpopularniejszych artystów – Podstawa programowa i informator zapowiadają, że w przypadku kilku kluczowych twórców może pojawić się zadanie, w którym będzie trzeba przeanalizować, jak zmienił się ich sposób tworzenia na przestrzeni lat. Ci artyści to: Michał Anioł, Tycjan, Rembrandt, Auguste Renoir, Vincent van Gogh, Pablo Picasso. Zwracaj na to uwagę w trakcie nauki.

– zmiana w punktowaniu wypracowania

.

Jak punktowane jest wypracowanie w formule 2023 (od 2025 roku)

Tak jak pisałam na początku za wypracowanie można zdobyć 20 punktów, ale od matury 2025 rozkład punktów wygląda nieco inaczej niż w poprzednich dwóch latach i… jest na twoją korzyść! Spójrz na rozpiskę poniżej:

Główna zmiana polega na tym, że zniknęła kategoria „Język i styl”, w której można było dostać 2 punkty a punkty te dodano do treści i terminologii. Oznacza to, że nie będzie już rygorystycznego liczenia błędów stylistycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych, choć nadal ważne jest zachowanie odpowiedniego stylu wypowiedzi i będzie on brany pod uwagę przy ocenie kompozycji i struktury wypracowania. Jednak zamiast skupiania się na formie zdań i akapitów dużo ważniejsze jest od teraz solidne analizowanie dzieł i posługiwanie się bogatą terminologią (za min. 4 terminy dostajesz 1 punkt, za 8 lub więcej i brak błędów terminologicznych już 3 punkty!). Łatwiej też zdobyć punkty za treść, nawet jeśli tylko jedno z opisanych przez ciebie dzieł pasuje do tematu.

Jak widzisz trochę zmian da się zauważyć, ale miejmy nadzieję, że wyjdą nam na dobre. Na pewno w kwestii wypracowania wydają się być pozytywne a to bardzo ważna część matury, która może mocno zaważyć na ostatecznym wyniku.

Zapoznaj się z moim kursem maturalnym i/lub Vademecum, aby mieć pewność, że uczysz się z materiałów zgodnych z podstawą programową i wymaganiami CKE a jeśli czujesz, że przyda ci się dodatkowa pomoc w nauce analizy dzieła i pisania wypracowań już teraz możesz wskoczyć na listę zainteresowanych V edycją warsztatów maturalnych „Analiza dzieła sztuki”, które rozpoczną się wkrótce. Powodzenia w nauce!