O tym, że przygotowanie się do matury z historii sztuki samodzielnie to ogromne wyzwanie wie każdy kto spędził chociaż kilka godzin na szukaniu materiałów i robieniu notatek. O ile w tej pierwszej kwestii chętnie ułatwiam Ci życie, oferując wszystkie dzieła oraz szczegółowe objaśnienia epok i kierunków zebrane w Vademecum „Matura z Historii Sztuki”, o tyle problem robienia dobrych notatek jest nieco bardziej złożony. Jedno mogę powiedzieć z całą pewnością już na wstępie, bez względu na to czy szukasz treści dotyczących historii sztuki sam, czy opierasz się na materiałach przygotowanych przeze mnie, rób własne notatki!

Nie mam pod ręką dokładnych statystyk, ale fakt, że gdy robimy samodzielnie notatki zapamiętujemy informacje dużo szybciej i skuteczniej jest potwierdzony naukowo. Jeśli raz coś zapiszesz szansa, że nie zapomnisz tego za kilka godzin lub dni jest znacznie większa niż gdy odpuścisz sobie notowanie! Jak w takim razie robić notatki, które będą zwięzłe a jednocześnie pozwolą w szybki sposób powtarzać wiedzę, gdy do nich wrócimy? Oto kilka moich podpowiedzi. Dla ułatwienia podzieliłam je na dwa zestawy, w zależności od tego, z czego się uczysz.

.

Jeśli uczysz się z wielu różnych źródeł

To zdecydowanie nie ułatwia nauki, bo ciągle mamy wrażenie wracania do początku przy jednoczesnym ogromnym rozproszeniu. Z jednej strony, w każdej książce część informacji się powtarza (w najlepszym wypadku, bo bywa że są one sprzeczne). Z drugiej jednak ciągle pojawiają się nowe i nie wiadomo już, które z nich są naprawdę ważne, zwłaszcza w kontekście matury.

Jeśli śledzisz ten blog uważnie to wiesz, że jestem zwolenniczką konkretu (zresztą tak jak egzaminatorzy maturalni ;)) i zawsze ostrzegam przed traceniem czasu na czytanie romantyzowanych wywodów na temat biografii kolejnych artystów etc. To prawda, że czasem na maturze zdarza się zadanie, gdzie trzeba rozpoznać artystę na podstawie kilkuzdaniowego opisu, ale wierz mi, że nawet z podstawową wiedzą na temat jego wykształcenia, powiązań w świecie sztuki i twórczości (można to zapisać w 2-3 zdaniach lub równoważnikach zdań) poradzisz sobie z tym pytaniem. Dlatego czytając i robiąc notatki skup się na tym, co najważniejsze.

.

1. Epoka – datowanie, zarys i kontekst rozwoju sztuki

To kolejna rzecz, którą będę powtarzać do znudzenia – zanim zaczniesz uczyć się o konkretnych stylach, twórcach i dziełach, rozpoczynając nową epokę koniecznie zanotuj nie tylko przybliżony czas trwania, ale też kilka najważniejszych informacji na temat kontekstu historyczno-społeczno-religijnego w jakim rozwijała się wtedy sztuka. Zwracałam już na to uwagę w tym wpisie i możesz być pewien, że to naprawdę Ci się przyda, zwłaszcza jeśli akurat trafisz na temat wypracowania, który będzie dotyczył jakiegoś zjawiska artystycznego w danej epoce.

.

2. Podstawowe cechy stylowe

Jeśli masz już podstawowe informacje o epoce możesz przejść do notowania cech danego stylu. Polecam podzielić notatki według dziedzin (architektura, malarstwo, rzeźba, plus ewentualnie rzemiosło artystyczne) i wypisać w punktach kilka najważniejszych, uniwersalnych cech danego stylu w każdej z nich. Chodzi o takie cechy, które będziesz mógł przyporządkować do niemal każdego dzieła w danej dziedzinie i w tym właśnie stylu, np. „gotyk – rzeźba: brak proporcji, deformacje, prawo ram” lub „renesans – architektura: plany centralne i podłużne, symetria, harmonia, rytmiczne układy” etc. To będą takie sformułowania i słowa-klucze, które zawsze pomogą Ci w opisie dzieł.

.

.

3. Główni przedstawiciele i najważniejsze dzieła + ich cechy formalne

To miejsce na zanotowanie nazwisk najważniejszych artystów epoki. Przy każdym nazwisku możesz od razu krótko zapisać skąd pochodzi artysta, np. w baroku jest ważne, czy to Flamand czy Holender, plus ewentualnie u kogo się kształcił i kto był jego mecenasem. Jeśli lubisz mieć listę dzieł danego autora spisaną skrupulatnie umieść ją pod nazwiskiem. Ja jednak polecam przede wszystkim wynotować kilka kluczowych dzieł i poświecić im nieco więcej uwagi. Wypisz więc tytuł, miejsce gdzie się znajduje (jeśli jest to bardzo ważny obrazu to w jakim muzeum jest przechowywany), technikę w jakiej powstało, wiek lub dokładny rok powstania tam, gdzie to niezbędne (chodzi o dzieła, które rozpoczynają nowy styl lub kierunek w sztuce) i funkcję (głównie w architekturze, ale nie tylko). Na koniec postaraj się wypisać przynajmniej trzy cechy formalne dzieła, najlepiej takie, które wskazują na jego przynależność do epoki, ale również te, które je wyróżniają spośród innych. To bardzo ważna umiejętność, jeśli będziesz ją ćwiczył już na poziomie robienia notatek na pewno zaowocuje świetnym wynikiem na egzaminie.

.

4. „Słowniczek pojęć”

W tej kwestii masz sporą dowolność, możesz zanotować definicję nowo napotkanego pojęcia od razu przy danym dziele, z którym jest związane lub też tylko zapisać termin a wyjaśnienie umieścić w mini-słowniku pojęć, który znajdzie się na końcu część przeznaczonej na notatki z danej epoki. Ważne jest tylko, żebyś tworzył taki zbiór pojęć oddzielnie przy każdej epoce w miarę nauki, ponieważ dzięki temu łatwiej Ci będzie skojarzyć konkretne terminy z konkretnym stylem. Niezależną listę możesz zrobić tylko dla bardzo ogólnych i uniwersalnych pojęć, które dają się zastosować do wszystkich epok, tj. elementy konstrukcyjne typu filar i kolumna, pojęcia ogólne np. bordiura, tapiseria etc.

.

Jeśli uczysz się w oparciu o Vademecum „Matura z Historii Sztuki”

Jeśli jesteś szczęśliwym posiadaczem Vademecum większą część pracy, którą musi wykonać osoba samodzielnie szukająca informacji, masz już za sobą. Na początku każdej nowej epoki lub stylu w Vademecum znajdziesz opis kontekstu historycznego i społeczno-religijnego oraz warunki rozwoju sztuki w danej epoce a zaraz po nich wymienione w punktach najważniejsze cechy danego okresu w sztuce. Jako ćwiczenie na utrwalenie wiadomości polecam Ci tutaj wynotować 3 lub 4 z nich, które uznasz za najważniejsze oraz tzw. uniwersalne słowa-klucze (podpowiedź: zwykle to te wytłuczone w prezentacji 😉).

To co możesz zrobić w dalszej kolejności to odtworzenie podziału na okresy, który stosuję w prezentacjach i wypisanie pod każdym z nich najważniejszych dzieł. Może Ci się wydać to bez sensu, bo przecież wszystkie one są już w Vademecum, ale w prezentacjach obiekty są rozsiane na przestrzeni kilkudziesięciu slajdów, a taka lista zrobiona własnoręcznie pozwoli Ci jednym rzutem oka ogarnąć przynależność danego dzieła do konkretnego stylu czy okresu, o czym czasem zdarza się zapomnieć, gdy patrzymy na któryś z kolei slajd i już nie pamiętamy z jakiego był dokładnie okresu.

Nie musisz przepisywać z prezentacji cech dzieła, ale tutaj również możesz wypisać w skrócie kluczowe informacje na jego temat, albo takie, które wydają Ci się najtrudniejsze do zapamiętania. W tym miejscu możesz także dodać coś, co znajdziesz być może w innym źródle (np. w jednej z książek podanych na końcu prezentacji jako materiały dodatkowe) i co uznasz za przydatne, ważne. Dzięki temu dodasz coś od siebie do informacji już zgromadzonych i łatwiej to zapamiętasz.

Mając te sumaryczne notatki wracaj jak najczęściej do prezentacji z Vademecum, przeglądaj je w kółko, żeby utrwalić nazwiska twórców i tytuły dzieł. Dzięki wersji PDF prezentacji możesz przeglądać je na tablecie i w telefonie, nawet w drodze do szkoły. I masz je wszystkie w jednym miejscu. Tutaj zasada jest prosta – im więcej razy zobaczysz dane dzieło tym lepiej je zapamiętasz! Od czasu do czasu zatrzymuj się nad nim i próbuj je opisać pod względem formy i tematu, szukaj zawsze przynajmniej trzech cech. A kiedy przerobisz i powtórzysz już cały materiał z danej epoki koniecznie sięgnij do testów wchodzących w skład Vademecum i zrób ten odpowiedni dla okresu, którego właśnie się nauczyłeś. Mam nadzieję, że rozwiązywanie go da Ci tyle samo satysfakcji co mnie dało układanie. 😊

.

Bez względu na to jak i z czego się uczysz pamiętaj, że robienie notatek może Ci tylko pomóc, a jeśli masz słabą pamięć to jest wręcz kluczowe. Wypróbuj moje metody i miej materiał pod kontrolą. Powodzenia!

.